Gelukkig nieuwjaar! Allereerst wil ik graag al die publieke professionals en managers bedanken die ons werk mogelijk maken. Jullie dus. Bij de gratie van informatie, toegang, opdrachten en deelname aan ons onderwijs, kunnen we ons onderzoek financieren. Daaruit kwamen ook dit jaar, naast publicaties in opdracht, weer diverse wetenschappelijke publicaties voort en zijn er meer onder review. Heel hartelijk bedankt voor de steun en aandacht!

In februari 2018 kwam het boek de Digitale Kooi uit. In die tijd - zes maanden voordat het toeslagenschandaal in het nieuws kwam - was het nauwelijks mogelijk aandacht te krijgen voor gegevensuitwisseling, automatische besluitvorming of data-analyse en het publieke belang daarvan op individueel én collectief niveau. "Waar heeft u het over?" Hoe anders was dat in 2023. Verantwoord gebruik van gegevens is één van de grote thema's. Al blijft er nog altijd werk te verzetten, juist ook als het gaat om de belangen van individuele burger bij transparantie, traceerbaarheid, beheersing en corrigeerbaarheid. We zijn er nog lang niet, zeker ook niet conceptueel. Maar in termen van aandacht en bewustzijn is de wereld in vijf jaar tijd sterk veranderd. Het is belangrijk om dat te zien, al was het maar als antigif tegen cynisme.

Een voorspoedig 2024,

namens Stichting Kafkabrigade, Arjan Widlak

In deze nieuwsbrief:

• Masterclass Volwassen Digitale Overheid januari 2024 - Schrijf je in!
• Nieuws uit december

Van 23 tot en met 25 januari en 25 september organiseert Stichting Kafkabrigade weer de masterclass "Volwassen Digitale Overheid met de Burger Centraal". Gedurende drie dagen bespreken we de digitalisering van de overheid vanuit de vijf perspectieven van de Landkaart Volwassen Digitale Overheid: regels, technologie, beginselen, besluitvormingsproces en natuurlijk de handelingssituatie van de burger.

We komen wederom bijeen in het centraal gelegen Hotel Oranjeoord, in de bosrijke omgeving van de Veluwe. Voor ontbijt, lunch en diner wordt gezorgd. Overnachten is mogelijk op de eerste en tweede cursusdag en inbegrepen bij de cursusprijs. Meld je wel tijdig aan, want kamers zijn afhankelijk van beschikbaarheid. Ook de maaltijden zijn inbegrepen in de cursusprijs.

Deelnemers aan de eerdere edities waren erg enthousiast. Zij beoordelen de kwaliteit overall met een 8,5. "Deze masterclass gaf me veel praktisch houvast voor mijn werk", aldus één van de deelnemers. Schrijf je in!

Aanmelden en meer informatie »

• 21 december - Stand van de Uitvoering 2023 Belastingdienst online. In de standen van de uitvoering identificeren uitvoeringsorganisaties zelf knelpunten in de dienstverlening.
• 21 december - Sinds september kunnen kleine projecten die werken aan de bevordering van digitale gemeenschapsgoederen aankloppen bij het e-Commons Fund. Dit fonds wil de ontwikkeling van open bouwstenen en technologieën voor een eerlijke digitale samenleving stimuleren, vertelt Michiel Leenaars van NLnet in een interview.
• 21 december - Voormalig topambtenaar Mark Frequin hekelt de ABD-dynamiek van snel roulerende topambtenaren vanwege verdwijnen van kennis. Eerder constateerde de Universiteit Utrecht dat er nauwelijks aandacht is voor inhoudelijke kennis bij werving en selectie.
• 21 december - Groningen wint "Best Beschreven Algoritme Award" voor "Eerste Hulp bij Geldzaken".
• 20 december - Als iemand zich inschrijft op jouw adres, dan krijg je dat sinds kort te horen. Althans, bij experiment krijgen bewoners een 'seintje'. Dit experiment zal in 2024 worden geëvalueerd, schreef de minister aan de gemeenten. Lees de column die Arjan Widlak hierover schreef in 2019.
• 15 december - Architectuur Digitale Overheid 2030 vastgesteld.
• 15 december - Om te voorkomen dat het vragen van wetshandhavers moet beantwoorden, zorgt Google dat het niet langer toegang heeft tot de locatiegeschiedenis van individuele gebruikers. Gegevens van gebruikers die de locatiegeschiedenis aanzetten staan voortaan op het eigen apparaat, meldt AG Connect.
• 12 december - "De Nederlandse overheid staat oogluikend toe dat bepaalde groepen mensen structureel fraude plegen," laat de Nationale ombudsman optekenen in Trouw (zie ook: security.nl), naar aanleiding van zijn nieuwe rapport "DigiD helpt niet mee". Terecht brengt de Nationale ombudsman naar voren dat het vreemd is dat mensen die het wettelijk recht hebben om iemand te vertegenwoordigen bij elke afnemer zouden moeten vragen om een papieren alternatief en dat mogelijkheden tot machtiging online nog beperkt zijn. Maar minstens even vreemd is het om deze mensen als fraudeurs te bestempelen als zij iemands DigiD gebruiken, juist vanwege het gebrek aan alternatieven. Al is het misschien slechts een stijlfiguur om aandacht te krijgen, een dergelijke zwart-wit interpretatie van de wetgeving is net zo onwenselijk als de situatie die ze aankaart. Want het is goed te bedenken dat ook wanneer meer online voorzieningen voor vertegenwoordiging een feit zijn, er situaties zullen blijven waarin iemand mag handelen namens een ander, maar dat niet kan zonder gebruik te maken van iemands DigiD. Een absoluut verbod zou iemands recht tot handelen namens een ander onmogelijk maken. Dat is geen wenselijke en geen houdbare positie.
• 12 december - Overheden zijn nu verplicht om informatie, procedures en ondersteuning aan te bieden in de Europese Unie als geheel bij grensoverschrijdende activiteiten. Het gaat dan om zaken als reizen, werk, pensioen, voertuigen, verblijf, onderwijs, stage, gezondheidszorg en burger- en familierechten. Er zijn kwaliteitseisen, zoals de mogelijkheid om in te loggen met eIDAS en het uitwisselen van bewijsstukken via het Once Only Technical System.
• 12 december - Commons licenties voor data. Geïnspireerd door licenties voor vrije en open source software, doen twee universitaire onderzoekers een voorstel om termen uit open standaarden te combineren met collectieve sturingsinstrumenten voor gegevens.
• 12 december - Archivarissen weten al hoe je onderzoeksdata open en toegankelijk maakt.
• 9 december - EU Raad en Parlement akkoord over AI Act.
• 7 december - Rathenau publiceert een toegankelijke quick scan over generatieve AI.
• 6 december - Amazon klaagt over de licentievoorwaarden van cloudconcurrent Microsoft en de Britse marktautoriteit CMA start een onderzoek omdat de Britse communicatie autoriteit concludeert dat de cloudmarkt niet gezond is. Misschien een reden om nog eens te kijken naar Haven - een standaard voor platform-onafhankelijke cloud hosting. Tevens leidt Nederland de oppositie tégen de voorgenomen eis van soevereiniteit in de EU cloud certificering, meldt AG Connect.
• 5 december - Het is soms zo eenvoudig: uit onderzoek blijkt dat mensen graag willen dat hun gegevens worden gebruikt in het publiek belang, maar dat uitsluiting van risico's voorwaardelijk is voor die steun. Onderzoekers verbinden daaraan een lijst met 15 voorwaarden.
• 5 december - Vanwege zorgen over cyberveiligheid, mogen Franse ministers enkel nog gebruikmaken van Olvid. De app is ontwikkeld door de gelijknamige startup van Franse bodem en versleutelt ook de metadata (iBestuur), is open source, bewaart geen gebruikersinformatie op de servers en voldoet volgens het Franse cybersecurity agentschap ANSSI aan de hoogste veiligheidsnormen.
• 4 december - Digitaal procederen in alle belastingzaken mogelijk, meldt de rechtspraak.
• 4 december - De concurrentie bij overheidsopdrachten is afgenomen, zegt de Europese Rekenkamer. In de afgelopen tien jaar is het aantal bedrijven dat inschrijft bijna gehalveerd en werden de procedures de helft langer. Het aantal opdrachten dat aan het MKB werd gegund steeg niet.
• 1 december - Het Nationaal innovatiecentrum voor privacy-enhancing technologies (Nicpet) gaat kennis verzamelen en delen over Privacy Enhancing Technologies (PET).
• 1 december - Voor burgers betekent meer participatieve democratie zoals vastgelegd in de Omgevingswet van 1 januari 2024 waarschijnlijk minder grip op wat er gebeurt, schrijft de WRR.
• 20 november - Zes redenen waarom Data governance de basis is voor AI Governance.