#23 Papier maken uit plantenresten mag niet zomaar
16 februari 2019
Recent was ik uitgenodigd op een conferentie van de OECD over innovatie in de publieke sector. En precies daar ging het over: overheden zelf en hun innovatieve initiatieven. Als voorbeeld bij het “facet” van publieke innovatie dat het meest op de samenleving was gericht werd een app genoemd, waarmee je kon zien welke regelgeving van toepassing was. Dat kan handig zijn, maar inspelen op een veranderende samenleving is toch iets anders denk ik. Publieke sector innovatie zou het complement voor innovatie in de samenleving moeten zijn.
Een paar jaar geleden deed ik onderzoek naar de mechanismen waardoor ondernemers in de circulaire economie vastlopen in de bureaucratie. Zo ontmoette ik René. Hij was directeur van een papierfabriek. Omdat de vraag naar gerecycled papier toeneemt en oud papier in Nederland schaars is, ging hij op zoek naar alternatieve bronnen van cellulose waaruit je papier kunt maken. Die vond hij in tomaten- of paprikastengels, wortelloof en ander plantenresten. Daar kunt je prima papier van maken.
Het lijkt eenvoudig genoeg. Maar wat bleek: plantenresten zijn afval. Om afval te verwerken moet je afvalverwerker zijn, er is een speciale regeling voor transport en je mag het niet zomaar opslaan. Nu is het niet gek dat we strenge eisen stellen aan de omgang met afval, al dacht waarschijnlijk niemand daarbij aan wortelloof. Maar zelfs dan mag je verwachten dat een ondernemer zich rekenschap geeft van de risico’s en laat zien hoe hij daar naar gaat handelen. Plantenresten kunnen rotten met risico’s op stank en sappen kunnen de bodem in lopen. En de overheid is bewaker van het publieke belang.
Nu vraagt een circulaire economie om duizenden initiatieven zoals die van René. En het scheppen van een passend kader voor die innovaties is ook een publiek belang. Het probleem is hier dat innovatie in de samenleving vraagt om innovatie bij de overheid. Om normen die wèl aansluiten bij de risico’s in deze situatie.
Het heeft vier jaar geduurd, maar in dit geval kwam het goed. Na het casusonderzoek produceert René legaal papier uit plantenresten. Tijdens onderzoek bleken allerlei overheden betrokken, maar zonder dat elk bevoegd gezag betrokken was en op zijn terrein conclusies trok. Dit is geen uitzondering. Dus misschien moet innovatie in de publieke sector meer de betekenis krijgen van op zoek gaan naar je taak hierin voor de samenleving.
Arjan Widlak
Arjan Widlak is directeur en onderzoeker bij Stichting Kafkabrigade, die organisatie die onnodige bureaucratie opspoort en oplost. Arjan publiceert regelmatig over de impact van informatietechnologie op het openbaar bestuur.
Deze column verscheen op:
16 februari 2019 in het Financieele Dagblad