18 mei 2019

Simone van Geest kocht een huis in Amsterdam en ontving een aanslag voor onroerende zaak belasting. Maar niet alleen voor haar eigen huis, ook voor een huis naast haar. Een foutje, dacht ze, even bellen. Maar ze moet schriftelijk bezwaar maken. Pas veertien maanden later ontvangt ze een uitspraak. De gemeente blijft erbij dat zij de eigenaar was. Dat blijkt uit onderzoek van de afdeling Basisinformatie. Dat is niet het soort motivatie waar je wat aan hebt.

Pas na veertien maanden ontvangt ze een uitspraak op haar bezwaar. De gemeente blijft erbij dat zij de eigenaar was. Dat blijkt uit onderzoek van de afdeling Basisinformatie. Hoe moet ze nu bewijzen dat dit onjuist is?De Raad van State schreef in haar ongevraagd advies over de effecten van digitalisering, dat overheden een automatisch besluit goed moeten motiveren. Als dat besluit op basis van gegevens van andere overheden tot stand komt, moet duidelijk zijn welke overheden en welke gegevens. Want bij fouten, moet een burger vaak aantonen dat er een fout is gemaakt. En dat is vrijwel onmogelijk zonder die informatie.

Simone denkt aan het Kadaster en koopt daar een uittreksel van de woning. De eigenaar is een investeringsfonds, maar die kocht het nog maar recent. Hoe moet ze nu aantonen dat ze die woning nooit heeft gehad? Ze heeft maar zes weken om beroep aan te tekenen en liefst weet ze eerst zeker dat ze haar onschuld kan bewijzen.

Als ik het Kadaster bel, blijkt een historisch onderzoek zeven weken te kunnen duren. Maar het Kadaster heeft gemotiveerde medewerkers in dienst, die de weg kennen in hun organisatie. Jane is bereid om een poging te doen om dit direct uit te zoeken. Snel blijkt dat dit toch moeilijk is. De woning is vaker verhandeld door vastgoedfondsen die van naam wijzigen en woningen met hele straten tegelijk overdragen. Als Jane aan het einde van de dag terugbelt, is ze er nog niet uit. Maar ze heeft wel een strategie om sneller te kunnen zoeken door de lijst met geregistreerde documenten.

In een akte staat hoe de verkoper een woning heeft verkregen. En daarin staat weer het deelnummer van die akte. Zo kan Simone met misschien maar een paar aktes toch waterdicht aantonen dat zij nooit eigenaar is geweest. Na nog een dag belt Jane terug. Het is gelukt. Ze geeft me de nummers en ik bestel de aktes. Ze geeft me er ook maar de paginanummers bij, want de documenten zijn soms meer dan 500 pagina’s lang.

Het probleem van Simone is opgelost. Ze kan met vertrouwen naar de bestuursrechter. Maar het is nog niet duidelijk hoe de fout is ontstaan. Ik hoop dat de gemeente dat ook graag wil ontdekken, zodat we er van kunnen leren. Wordt – hopelijk – vervolgd.

Arjan Widlak

Arjan Widlak is directeur en onderzoeker bij Stichting Kafkabrigade, die organisatie die onnodige bureaucratie opspoort en oplost. Arjan publiceert regelmatig over de impact van informatietechnologie op het openbaar bestuur.

Deze column verscheen op:

18 mei 2019 in het Financieele Dagblad

17 juli 2019 op iBestuur.nl

Verscheen op 18 mei 2019 in het Financieele Dagblad