#37 Een sollicitant kan niet zelf een VOG aanvragen
25 mei 2019
Max solliciteert op een vakantiebaan als verzorger bij de zorgorganisatie waar hij eerder stage had gelopen. Nadat hij is uitgenodigd voor een sollicitatiegesprek, ontvangt hij een email. Hij moet een identiteitsbewijs, referenties, zijn laatste salarisstrook en ook een recente verklaring omtrent gedrag (VOG) meenemen.
Burgers kunnen niet direct een VOG aanvragen, want eerst moet de werkgever de functie en de reden opgeven.Max heeft wel vaker zo'n verklaring moeten aanvragen. En dat was altijd lastig, omdat hij niet de juiste pagina kon vinden op Internet. 'En uiteindelijk hebben zij de aanvraag gedaan', vertelt Max. Maar Max wil initiatief tonen. Hij zoekt opnieuw en vindt deze keer wel een site waarop hij zelf direct een VOG kan aanvragen. De betaling moet in twee stappen. Dat is vreemd, maar niet onduidelijk. De VOG is er helaas niet op tijd voor het gesprek, maar zijn werkgever blijkt zijn oude VOG voor een andere functie gelukkig ook te accepteren.
Geen probleem, toch? Een VOG is een dienst van de overheid aan werkgevers. Werkgevers willen inzicht in de antecedenten van sollicitanten, als zij in hun nieuwe baan te maken krijgen met gevoelige gegevens of kwetsbare mensen. Daar zit de overheid als betrouwbare derde tussen. De werkgever moet de reden voor de VOG aangeven, zodat de screeningsautoriteit Justis van het ministerie van Justitie en Veiligheid een afweging kan maken. Fraude is immers relevanter bij een fiscalist en een verkeersdelict is dat bij een taxichauffeur.
Nu blijkt echter elk bedrijf een aanvraag te kunnen doen uit naam van elk ander bedrijf. In die mogelijkheid zien sommige bedrijven een verdienmodel. Als een VOG alleen een vink is op een lijstje, dan is de betekenis ervan weg.Burgers kunnen niet direct een VOG aanvragen, want eerst moet de werkgever de functie en de reden opgeven. Dat kan ook digitaal en dat is goedkoper dan bij de gemeente. Nu blijkt echter elk bedrijf een aanvraag te kunnen doen uit naam van elk ander bedrijf. In die mogelijkheid zien sommige bedrijven een verdienmodel. Werkgevers zeggen een VOG te vereisen in plaats van dat zij aangeven een aanvraag te zullen doen waarvan de sollicitant bericht krijgt. En niet elke sollicitant weet dat hij niet zelf een aanvraag kan doen. Deze partijen laten vervolgens de sollicitant op hun site de reden opgeven en doen vervolgens de aanvraag namens het bedrijf waar zij solliciteren. Door het prijsverschil kunnen zij claimen even duur te zijn als de gemeente en mensen doorsturen naar het goedkopere digitale proces bij het Rijk. Deze bedrijven claimen enorme aantallen aanvragen te verwerken.
En dat kan. Het aantal VOG-aanvragen is gestegen naar 1,2 miljoen afgelopen jaar. Maar als een VOG alleen een vink is op een lijstje, dan is de betekenis ervan weg. Wat overblijft zijn kosten voor de sollicitant en winst voor bedrijven die het publieke belang ervan eroderen. Misschien komt deze column – met deze titel – hoger in de zoekresultaten van Google. Dat scheelt potentieel miljoenen euro’s.
Arjan Widlak
Arjan Widlak is directeur en onderzoeker bij Stichting Kafkabrigade, die organisatie die onnodige bureaucratie opspoort en oplost. Arjan publiceert regelmatig over de impact van informatietechnologie op het openbaar bestuur.
Deze column verscheen op:
25 mei 2019 in het Financieele Dagblad
24 juli 2019 op iBestuur.nl