Dit is het verslag van een casusonderzoek naar onnodige bureaucratie rond wijkondernemingen. En het is een handreiking voor de bestrijding van belemmerende bureaucratie in de doe-democratie.

Bewonersinitiatieven floreren. Op allerlei plekken in Nederland nemen buurtbewoners het heft in eigen handen: ze organiseren, duurzaam of eenmalig, initiatieven in de buurt. Door gemeentelijke bezuinigingen op buurthuizen, of juist (ook) vanuit de wil iets goeds en sociaals te doen voor de buurt. Het mes snijdt zo aan twee kanten: de overheid heeft het geluk dat - ondanks bezuinigingen - voorzieningen voor wijken overeind blijven, en bewoners beleven plezier aan hun wijk en blazen het nieuw leven in. Bewonersinitiatieven kunnen de sociale betrokkenheid van burgers stimuleren en bijdragen aan ‚partnerschap’ tussen burgers en overheid.

De zoektocht naar de consequenties van de veranderende verhouding tussen burgers en overheid vindt momenteel op tal van plekken in Nederland plaats. Overal in het land wordt geleerd: over wijkondernemingen, groenvoorziening door bewoners, vastgoedbeheer, enzovoort. Het ministerie van BZK erkent deze leerbehoefte en heeft, samen met de gemeente Alkmaar, de Kafkabrigade gevraagd een onderzoek uit te voeren naar onnodige bureaucratie voor wijkondernemers.

De Alkmaarse wijkboerderij d’Oosterhout fungeerde daarbij als exemplarische casus. De Kafkabrigade bekijkt onnodige bureaucratie vanuit het perspectief van de burger of ondernemer, omdat zij de ‚eindgebruikers’ zijn van overheidsdiensten. Bovendien zijn zij vaak de enige die een totaaloverzicht hebben van de contactmomenten met (semi-)overheidsinstanties.